Muaadh bin Jabal - Mjuzi wa Mambo ya Halali na Haramu
Ilipoanza
kun’gara Jaziyrat Al-Arab kwa nuru ya uongofu ya Uislamu na haki, alikuwa
kijana wa kimadina Mu’aadh bin Jabal bado ni mdogo na alikuwa akitofautiana na
wacheza wenzake kwa uhodari wake, ufasaha na hima ya juu. Zaidi ya hayo
alikuwa mwenye sura jamili (nzuri), macho ya wanja kichwa kilichojaa nywele,
meno yang'arayo yanayovutia kwa mwenye kumtazama na kumvutia moyoni mwake
Alisilimu kijana huyu kwenye mikono
ya mlinganiaji wa Makka Mus’ab bin ‘Umayr. Na usiku wa Al-Aqaba alinyoosha
mkono wake kukamatana na wa Mtume (Sallallahu ‘Alayhi Wassalam) na kumfanyia
bay-at (kiapo cha utii). Alikuwa Mu’aadh pamoja na watu wengine sabini na mbili
waliokusudia kwenda Makka wakiwa na shauku ya kukutana na Mtume (Sallallahu
‘Alayhi Wasallam) wawe na hadhi ya kumfanyia bay-‘at na kuweza kuandika ukurasa
bora katika tarekhe.
Mara baada ya kurudi Makka na kufika
Madina, yeye na vijana wenzake walianzisha kikundi cha kuvunja masanamu na
kuyatoa nje ya majumba ya washirikina wa Madina kwa siri na kwa dhahiri.
Ilikuwa athari ya harakati za vijana hawa, kusilimu mzee miongoni mwa wazee wa
Madina, nae ni ‘Amru bin Aljamouh ni bwana katika mabwana wa Bani Salamah na ni
mtukufu miongoni mwa watukufu wao.
Na alikuwa na sanamu lake
alilolifanya kwa ubao wa mti wenye thamani kama ilivyokuwa ada kwa watu wa juu.
Alikuwa mzee huyu, akilitukuza na kulishughulikia sana sanamu lake na kulipamba
kwa hariri na kulitia manukato bora kila asubuhi. Vijana hawa wakalivamia
sanamu hilo ndani ya kiza cha usiku na kulibeba kutoka mahala lilipowekwa na
kulipeleka hadi nje ya viambo vya Bani Salama na kulitupa ndani ya shimo la
taka.
Asubuhi alipoamka Amour bin Aljamouh
aliliendea sanamu lakini hakulikuta akaanza kulitafuta kila mahala na mwisho
akalikuta limetupwa kifudifudi na kujaa uchafu. Akasema; "Ole wenu ni nani
aliyemfanyia mungu uadui usiku?". Akalitoa na kulikosha na kulipaka
manukato na kulirejesha mahala pake. Akasema “Ewe manata, laiti ningelimjua
aliyekufanyia hivi basi ningemuadhibisha".
Usiku ulipoingia na Amrou bin
Aljamouh akaingia ndani kulala, vijana walilinyemelea tena sanamu na
wakalifanyia kama walivyolifanyia usiku uliopita. Akawa ni mwenye kuendelea
kulitafuta mpaka akalikuta ndani ya shimo la taka akalitoa na kulikosha na
kulitoharisha na kulitia manukato, na akatoa ahadi dhidi ya adui wake.
Hali ilipozidi kuendelea alilitoa
shimoni lilimotupwa halafu akaja na upanga akautundika kwenye sanamu,
akalihutubia kwa kusema; “Wallahi hakika mimi simjui anaekufanyia haya kama
unavyoona ikiwa iko kheri kwako ewe manata basi jilinde nafsi yako na huu
upanga unao".
Usiku ulipoingia tena na kulala,
walirudi tena vijana kwenye sanamu na upanga unanin’ginia shingoni mwake, na
kulichukua na wakalifunga pamoja na mbwa aliyekufa na kwa pamoja
wakawatumbukiza ndani ya shimo la taka.
Asubuhi ilipochomoza Amrou bin
Aljamouh alitoka kwa hima na kuanza kulitafuta sanamu lake, mpaka akalikuta
limetumbukizwa shimoni likiwa limezongwa na mbwa aliyekufa na kutupwa kichwa
chini.Hapo alilitazama na kusema; “Naapa laiti ungelikuwa ni mungu usingalikuwa
ndani ya shimo pamoja na mbwa umezongwa.”
Alisilimu na akawa mbora katika
Uislamu wake.
Alipofika Mtume (Sallallahu
‘Alayhi Wasallam) Madina akiwa ni mwenye kuhama (Makka), kijana Mu’aadh
aliambatana na Mtume (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) mfano wa kivuli na mwenyewe.
Akachukua kutoka kwake Qur an na akapata kwake masuala ya sheria ya kiislamu
akawa ni msomaji mkubwa wa kitabu cha Allah na mjuzi wa masuala ya kisheria.
Anasimulia Yazid bin Qutayb;
“Niliingia ndani ya msikiti wa mji wa Himsi nikamkuta kijana amezungukwa na
watu, anaposema ni kama vile nuru na lulu zinatoka kinywani mwake.”
Nikauliza; “Ni nani huyo?”
Wakaniambia ni Mu’aadh bin Jabal.
Amepokea Abu Muslim Al-Khawlaniy na
kusema; "Niliingia ndani ya msikiti wa Damascus na nikakutia darsa iliyojumuisha
wazee masahaba wa Mtume (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) baina yao kijana mwenye
macho ya wanja, meno yenye mn’garo, kila walipokuwa wakihitilafiana katika
jambo hulirejesha kwake. Nikawauliza wale waliopo baina yake ni nani huyo
wakasema ni Mu’aadh bin Jabal.
Hakuna shaka hakika Mu’aadh
amelelewa katika madrasa ya Mtume (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) tangu kucha
zake zinaanza kuchomoza na akamaliza kutoka madrasa hiyo akiwa na elimu
aliyoichota moja kwa moja katika chemchem yake na akapata maarifa katika asili
yake.
Unamtosha Mu’aadh ushahidi wa Mtume
(Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) aliposema; “Mjuzi katika umma wangu wa mambo ya
halali na haramu ni Mu’aadh bun Jabal." Inatosheleza fadhila juu ya umma
wa Muhammad kwamba alikuwa ni mmoja ya watu sita waliokusanya Qur an wakati wa
Mtume (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam). Hivyo ilikuwa masahaba wa Mtume
(Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) wanapozungumza na baina yao Mu’aadh bin Jabal,
humuangalia kwa haiba yake na kumtukuza na kumheshimu kwa elimu yake. Aliweka Mtume
(Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) Masahaba wake wenye nguvu katika huduma ya
Waislamu na Uislamu.
Huyu hapa Nabii (Sallallahu ‘Alayhi
Wasallam) wakati anawaona makureshi wanaingia katika dini ya Allah makundi kwa
makundi baada ya Fat-hi Makka. Na anahisi haja ya Waislamu wapya ya kupatiwa
mwalimu mzuri wa kuwafundisha Uislamu na kuwafunza fiqh, basi anamchagua Attab
bin Useyd kuwa ni Khalifa wake wa Makka na kumwacha pamoja na Mu’aadh bin Jabal
kuwafundisha watu Qur an na kuwapa fiqh ya dini yao.
Ulipokuja ujumbe wa watawala wa
Yemen Madina kwa Mtume (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) na kutangaza kusilimu kwao
na wanaowafuata, wakaomba kupatiwa mwalimu wa kuwafundisha dini yao. Mtume
(Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) alichagua kwa kutekeleza wajibu huu kundi
la madu’aati (walinganiaji) waongofu katika masahaba wake na akamchagua Mu’aadh
bin Jabal kuwa ni Amiri wao.
Na alitoka Mtume (Sallallahu ‘Alayhi
Wasallam) kuliaga kundi la uongofu na nuru akawa anatembea pembeni ya mnyama wa
Mu’aadh, na Mu’aadh akiwa amepanda juu ya mnyama akatoka nae mbali akiwa na
Mtume (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) kama kwamba anataka kumwambia jambo
Mu’aadh.
Halafu akamuusia na kumwambia; “Ewe
Mu’aadh pengine hutanikuta tena baada ya mwaka wangu huu, na pengine upite
kwenye msikiti wangu na kaburi langu.” Mu’aadh akalia sana kilio cha huzuni ya
kumkosa kipenzi Muhammad (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) na wakalia pamoja nae
Waislamu.
Na ilikuwa ni kauli ya kweli ya
Mtume (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) kwani jicho la Mu’aadh halikupata tena
kumuona Mtume (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) baada ya muda ule.
Baada ya kurudi Yemen hapana shaka,
Mu’aadh alilia alipofika Madina. Kwani Madina ilikuwa imejiinamia kwa huzuni ya
kukosekana kipenzi wake Alhabib Mustafa (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam).
Alipochukua ukhalifa Sayyidina ‘Umar bin Al Khattaab, alimtuma Mu’aadh kwenda
kwenye kabila la Bani kilabi kwa ajili ya kuwagawia malipo yao, na kuwagawia
mafukara wake sadaka kutoka kwa matajiri wao na akatekeleza kama
alivyoamrishwa.
Aliporudi safarini, alikuja kwake na
alipokewa na mkewe akiwa na mfano wa ukanda ambao hufungiwa farasi kwenye soji
lake, ameuzungusha shingoni mwake. Mkewe alimuuliza; “Ziko wapi zawadi ambazo
viongozi huletea wake zao?” Akamwambia; “Nilikuwa na mlinzi aliye macho
ananiangalia kwa kila jambo” Akasema; “Hakika wewe ulikuwa ni mwaminifu wakati
wa Mtume (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) na Abubakar halafu amekuja ‘Umar ndiyo
anakuwekea mlinzi kukufuatilia?”
Habari hizo alizieneza kwa wakeze
‘Umar nao wakamshitakia ‘Umar. ‘Umar zikamfika habari na akamwita Mu’aadh na
kumwambia; “Je mimi nimekutumia mtu kukufuatiliya?” Akasema Mu’aadh; “Siyo. Ewe
Amiirul Muuminina lakini sikuwa na hila ya kuombea msamaha ila hiyo".’Umar
akacheka na akampa kitu, na kumwambia; “Nenda ukamridhishe nacho",
Na wakati huo huo wa Al-farouq,
alitumiwa na liwali wake wa Sham Yazid bin Abi Sufiyan ujumbe na kumwambia;
“Ewe Amir Al - Muuminina. Hakika watu wa Sham wamekuwa wengi na kuenea miji
kadhaa, na nahitajia mwalimu wa kuwafundisha Qur an kuwafunza fiqhi ya dini yao
hebu nisaidie ewe Amiirul Muuminina watu wakusomesha"
‘Umar akawaita watu watano
waliokusanya Qur an zama za Mtume (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) nao ni Mu'aadh
bin Jabal na 'Ubaadah bin Saamit na Abu Ayyub Al-ansaariy, Ubay bin Ka’ab na
Abu Ddardaai," Akawaambia wote; "Hakika ndugu zenu wa Sham
wanaomba msaada wa wenye kuweza kuwasomesha Qur an na fiqh ya dini basi fanyeni
hivyo Allah akurehemeni watatu wenu na mkipenda chagueni watatu wenu au
nichague mimi"
Wakasema; “Kwa nini tufanye kura?
Abu Ayyub ni mtu mzima sana na Ubay ni mgonjwa. Tuliobaki ni sisi watatu”
Akasema Umar: “Anzeni kwenye mji wa Himsi mkiridhishwa na hali ya watu wake
mwacheni mmoja wenu hapo na mwengine atoke kwenda Damascus na wa mwisho aelekee
Palestina.”
Wakasimama Masahaba hawa wa Mtume
watatu na wakatekeleza amri waliyopewa na Alfarouq kuanzia miji wa Himsi na
wakamuacha hapo 'Ubaadah bin Saamit na Abu Ddardaai akaelekea Damascus na
Mu'aadh bin Jabal akaelekea Palestina.
Na huko Mu’aadh akasibiwa na maradhi
na mauti yalipomkabili alielekea kibla akawa anasema.
-
Karibu ewe mauti karibu.
-
Mgeni amewadia baada kuondoka
kitambo
-
Na mpenzi ametujia katika shauku.
Akanyanyua macho na kuangalia
mbinguni na kusema; “Ewe Mola!, hakika wewe ni mwenye kujua kwamba hakika mimi
sikuwa mwenye kupenda dunia wala mwenye kupenda kubakia humo kupanda milima na
kuvuka mito lakini ni kiu tu itokanayo na joto na shida za wakati na kufuatilia
wanachuoni kwa kukaa kwenye vikao vya dhikri.
Ewe Mola ipokee nafsi yangu kwa
kheri vile unavyoipokea nafsi ya Muislamu Muumini".
Hapo roho yake ikatoka akiwa mbali na jamaa zake
akiwa ni mlinganiaji - Daa'iy- katika njia ya Allah Subhaanahu Wata’ala
akiwa ni Muhajir katika njia ya Allah Subhaanahu Wata’ala.