KUELEKEA QIBLAH – SHARTI YA KUSIHI SALA
ABU AMMAAR
Moja
katika jambo linalowatia mtihani baadhi ya waislamu hasa tunaoishi hapa
Uingereza ni upande wa Al Ka’abah Unaweza kufika
kwenye nyumba na kuuliza Qiblah kipo wapi na kupatiwa pande mbili au tatu
tofauti. Na kwa baadhi ya nyumba ambazo hufahamishwa Qiblah kilipo unapojaribu
kuuliza vipi mmefikia kukipata Qiblah; jibu linaweza kuwa ni la kukisia na
hakuna jitihada yoyote ya ziada iliyotumika au vigezo sahihi katika jitihada
hii.
Tatizo
hili pia hutukumba wakati tupo safarini, makazini na sehemu nyengine kuweza
kufikia waislamu kusali sala tofauti kwa kila mmoja kujitahidi kwamba
huku nilikoelekea ndio Qiblah.
Tatizo
hili linakuwa gumu kwa kuweza pia kukataliwa vipimo vya kisasa - dira (compass)
kwamba si sahihi na zinapotosha badala ya kutoa muongozo sahihi na hivyo
waislamu kutumia vipimo vya kienyeji zaidi katika jitihada hii. Wenye kauli hii
wanatoa ushahidi wa jinsi dira inavyokuwa na tatizo linalosumbua. Inaweza
kukupa mielekeo tofauti kwa kutegemea eneo iliyowekwa na kuathirika na vitu
vyengine kama vyumavyuma(metallic objects) na fanicha/samani. Hivyo kuikataa
kabisa.
Ninaamini
wengi wetu tumewahi kukutwa na hali hii. Tatizo jengine la Dira ni jinsi ya
kuitumia. Licha ya kupewa miongozo (directives) bado wengine huweza
kuitumia kimakosa na hivyo kuweza kupata Qiblah kimakosa.
Kwa
uoni wangu mfupi (Wallahu A’alamu) suala hili naona kama halijapewa umuhimu
wake unaostahili miongoni mwetu kwani ni suala muhimu na zito la kuweza
kuzifanya sala zisihi au kutosihi. Kwa bahati nzuri tulipotoka (Afrika)
hatukuwa na tatizo hili takriban kila muislamu anajua wapi Qiblah na
inawezekana kwa wengine kutolichukulia kwa uzito kwa msingi huu. Lakini
tulipo(Uingereza) hili limekuwa tatizo na linahitaji kushughulikiwa ipasavyo.
Inaweza kushangaza kuona ulimwengu umeendelea kwa kiasi kikubwa na kutuwezesha
waislamu kuweza kujua Qiblah chetu kwa urahisi kwa kutumia zana za kisasa kama ramani, dira, kompyuta (maps, compass, computers)
n.k. lakini bado tunalo tatizo hili ni jambo kidogo linatia mtihani.
Inawezekana hizi ni juhudi za shetani kututia mashaka na wasiwasi kwenye sala
zetu ili ziweze kuharibika na yawezekana pia ni kwa kutolipa suala hili umuhimu
unaostahili.
Kuelekea
Qiblah ni sharti miongoni mwa masharti ya
kusihi Sala .
Kwa
hivyo ni wajibu kwa kila muislamu anaetaka kusali kuhakikisha kwamba ameelekea
Qiblah kabla ya kuanza kwa sala .Na kama ataelekea kwengineko basi sala yake ni
batili. Kusihi /kutosihi kwa sala kunategemea kukamilishwa kwa masharti yote na
ikiwa mojawapo halijatimizwa, sala huwa haijatimia.
Anasema
Allah(Subhaanahu Wata’ala) katika Qur’aan
Suuratul Baqarah /144
فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ
الْحَرَامِ وَحَيْثُ مَا كُنتُمْ فَوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ
Basi
elekeza uso wako upande wa Msikiti Mtakatifu; na popote mnapokuwa zielekezeni
nyuso zenu upande huo
روى الترمذي من حديث أبي هريرة أن النبي صلى الله عليه وسلم قال
:
ما بين المشرق والمغرب قبلة " .
تعليقه على "مشكاة
المصابيح" وقال : حسن صحيح . وحسنه الألباني في (
Imesimuliwa
na Attirmidhiy kutokana na Abu Hurayrah Allah amuwie radhi kwamba Mtume (Salla Allahu
‘Alayhi Wasallam) amesema:
“
Baina ya mashariki na magharibi Qiblah”
Hadithi
Hasan sahihi na Sh.Albani anasema ni Hasan katika maelezo yake kwenye
Mishkaatul Masaabiih
Ikumbukwe
kwamba Mtume (Salla Allahu ‘Alayhi Wasallam) alikuwa akiishi Madina(wakati huo)
na riwaya hii iliwahusu zaidi wakaazi wa mji wa Madina .
Hivyo
kwa yule mwenye kuiona Al Ka’abah atatakiwa kusali akiielekea na kwa yule
aliekuwepo mbali na Al Ka’abah ataelekea kwa mujibu wa alama zilizowekwa. Na
Maulamaa wamejitahidi kutuwekea alama tofauti za kutuwezesha kujua Al Ka’abah.
Kwa mtu akitaka kujua mwelekeo itambidi atumie njia mbili kuu. Ima atumie
vipimo au kutumia mahesabu.
Utaratibu
wa kukitafuta Qiblah
1
Takriban kila nchi ina utaratibu wa
kukipata Qiblah basi ni wajibu kwa kila muislamu anaeishi hapa kuutafuta na
kuufahamu utaratibu huu. Pia kama kuna msikiti karibu hicho ni kigezo madhubuti
cha kukusaidia.
2
Ikishindikana hatua ya pili ni
kutumia jitihada na huanzia kwa kuuliza wenyeji kama wapo na wanaaminika.
Na kauli yao ni ya kufuatwa kuliko jitihada binafsi kwa sababu wao ndio
wanaoelewa zaidi mazingira yao.
3
Kama hakuna wenyeji au wapo lakini
si wa kuaminika ni kutumia jitihada binafsi kama ifuatavyo:
A. Njia iliyo rahisi kabisa ni
kutumia ramani kwa kuchora mstari ulionyooka kwenye ramani kutoka mji uliopo
hadi Makka, Saudi Arabia. Au kwa kuchora mstari ulionyooka katika mji
uliopo kwa kulinganisha na msikiti ulio karibu – angalia ramani kama mfano(kwa
bahati nzuri kila mji hapa U.K una ramani yake hivyo inaweza kutumika).
Njia hii ni rahisi kutumika na
inaweza kukupa Qiblah kwa urahisi na takriban kiuhakika. Kwa sababu tukiwepo
Uingereza, Makkah inakuwa Kusini Mashariki lakini kwa kumili (kuzidi) Mashariki
zaidi kuliko Kusini. Tofauti na tukiwepo Tanzania, Makkah huwepo Kaskazini kwa
hivyo tukitaka kujua Al Ka’abah kwa hapa Uingereza ni kuutafuta
upande wa Kusini Mashariki.
{mosimage}
Tukiangalia
mfano huu wa ramani ya mji wa Northampton, mistari iliyochorwa inaonesha upande
wa Al Ka’abah kwa maeneo tofauti ukichukua vigezo vya misikiti iliyo
karibu. Upande wa juu ni Kaskazini, chini kusini, kulia mashariki na kushoto
magharibi tunaona mweleko wa Al Ka’abah uko Kusini Mashariki.
{mosimage}
B.
Kutumia Dira (Compass)
Dira
hizi huwepo kwenye baadhi ya misala , baadhi ya saa na pia kwenye mikebe maalum
– angalia picha. Na zimetengenezwa kwa ajili ya kujua mwelekeo wa
Al Ka’abah. Huwa na mishale miwili, mmoja unaozunguka huonesha Kaskazini mara
zote na mwengine huonesha Al Ka’abah ambao hauzunguki, baada ya kutumika kipimo
kilichowekwa kwa mujibu wa nchi uliyo. Kwa kila nchi imepewa kipimo cha nambari
kwa mujibu wa sehemu ilipo.
Kwa
mfano Uingereza kipimo chake ni 25 au 250 hivyo utatakiwa ule mshale
unaozunguka uwepo kwenye namba 25 au 250, kisha kuangalia ule mshale mwengine
usiozunguka unakuonesha upande gani. Upande ulipo mshale huu ndio Al Ka’abah
(wengine kimakosa huchukua ule upande ulio mshale unaozunguka). Kwa Tanzania
ambayo kipimo chake ni 39 au 390 Kwa bahati nzuri mishale hii miwili hukutana
hivyo kufanya Al-Ka’abah ni kukutana kwa mishale hii (hili pia limewatatiza
baadhi ya waislamu wakitaraji na hapa Uingereza mishale hii ikutane ili
kujulikane Qiblah).
Hata
hivyo katika matumizi ya dira ni vyema kupima angalau kwa sehemu mbili hadi
tatu tofauti ili kuwe na uhakika kwa sababu ya kuathirika na vyumavyuma kama
tulivyoeleza hapo juu.
C.
Kwa kutumia mwelekeo wa Dishi/Sahani/Kawa
(Dish) la Sky.
Kipimo
hiki ni cha kienyeji lakini kama mtu ameshindwa kabisa kujua mwelekeo wa
Al Ka’abah anaweza kuangalia lilipoelekea Dishi la Sky kwani imethibitika
mwelekeo wake unakaribiana na mwelekeo wa Al Ka’abah hivyo kuwa ni moja katika
jitihada kwani anaweza kufika muislamu sehemu hana ramani wala
dira hivyo kumwia vigumu kujua Al Ka’abah. Kigezo hiki kinaweza kutumika.
Na
pia inawezekana kutumia vigezo vyote villivyotajwa hapo juu kwa pamoja ili
kupata uhakika zaidi.
Faida
1
Ikiwa mtu atasali baada ya
kujitahidi katika kutafuta Qiblah na akategemea vigezo vilivyowekwa kisha
ikambainikia kwamba alikosea basi hana wajibu wa kuirudia sala. Sala
itakuwa sahihi kwa mujibu wa makubaliano ya Maulamaa.
2
Na kama muislamu aliposali alielekea
Qiblah lakini akazidi kidogo upande usiokuwa wa Al Ka’abah. Kuzidi huku
pia hakubatilishi sala. Kwani kilichotakiwa ni kuelekea Al Ka’abah na kama
kumepatikana japo kidogo basi tayari sharti imetekelezwa.Kwani ni vigumu
kuitekeleza sharti hii kikamilifu kwa mtu aliekuwepo mbali na Al Kaa’bah.
3
Na Muislamu akisali upande usiokuwa
Al Ka’abah lakini kwa jinsi alivyojitahidi kwa vigezo vilivyotajwa kwamba kule
alikoelekea ni Al Ka’abah. Pia sala yake itakuwa sahihi ila ikimbainikia kwamba
alikosea kwa jitihada hii basi atakuwa na wajibu na kuachana na jitihada
yake ya zamani na kufuata hii mpya.
Wallahu A’alamu